Veldkeien en zwerfstenen

 

De aardappels en bieten komen uit de grond en met hen de stenen. Stenen 'van het land', echte veldkeien en familie van de zwerfstenen. Het zijn de kleintjes.
Grotere flinten komen bij het ploegen omhoog, of vriezen vanzelf op in een strenge winter.

Drenthe is een eenzijdig stenenland, 't is allemaal graniet. Sinds mensenheugenis worden de flinten geoogst en gebruikt. De voorraad aan het aardoppervlak is al verzameld, geklopt, gebruikt of doorverkocht. Wat nu in de handel komt, is de ondergrondse voorraad uit de keileemlaag. Dit plakje bodem is het onderschuifsel van de dikke ijsmassa, die de granieten uit Scandinavië hierheen voerde. 
Die bodemlaag is zo'n 2 tot 8 meter dik. Daar zit alles in, daar komt alles uit (nouja, 't meeste). 

Nederlands oudste grafmonumenten, de hunebedden, bestaan uit zwerfstenen. De onderbouw van de kerken in Odoorn en Emmen zijn zwerfkeien. In Borger staat een zwerfkei met de boorgaten voor het buskruit er nog in. 
Vanouds was de keienhandel in Drenthe een goede (bij)verdienste. Velen zochten en klopten stenen. Zelfs het weer ondergestoven hunebed 't Pottiesbargien in het Dieverderzand mocht aan stukken geslagen worden. 

Geklopte keien gingen naar de dijkenbouw. Ze werden weg-, en erfverharding en sinds een halve eeuw zijn veldkeien vooral tuinversiering. Zo blijft er handel. De aloude zwerfkeien ondergingen een 'upgrading'. Ze zwerven weer. 
De gemeente Emmen verspreidde in 1996 landelijk een aantal dikke zwerfstenen onder de 100.000+ gemeenten. De Katholieke Universiteit Nijmegen liet afgelopen zomer zwerfkeien plaatsen om foutparkeren tegen te gaan. Een oude Drentse truc.

 

Harmjan van Steenwijk

eerder verschenen in de Drentse Courant/Groninger Dagblad, 28 oktoner 2000

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.