HET GEHEIM VAN 'T ZAAND BIE DIEVER 

Heel lang eleden lag nen boer van een veurname familie in Diever op starven. Noe is dat gin biezunder veurval, want ok rieke leu gaot der een keer an. Zee regelt heur zaakjes good, want riekdom nem ie nich met. Nee, as nen riek man op zien starfberre ligt te dreeien en onrustig te wezen, dan is d'r wat aans loos. Het kan nen slimme pien wezen. Mar in dit geval was het een geweten dat last gaf.

In nen halfduustere kamer in nen grote boerderiej, zo'n ollen met reeten dak en völle gebinten, lag Lammert Berend van de familie B. op nen berre, dat in de heugte zet was. Hee was zo wied hen, dat he nich meer overend kommen kon. Nen strabaante tante oet de familie was bie de hand om hum te verzörgen. Hee gung al meer achteroet en de dokter har zegd dat het eerder um dagen dan um wekken gung. Toch was de patient nog nooit zo ongedoerig ewest as vandage. He dreeiden um en um, he kreunden en hee leek wal koortsig hardop te dreumen. Lammert B. har het slim benauwd.

Net toen hee wat kalmer wodden en de tante even vot gaon wol, klunk het vanoet berre met luide stem: "Roop mie mien zeuns. Ik wil ze sprekken. Direct!". Met zien leste krachten bleef de boer commanderen en tante gung rap vot um de bosschup deur te geven. Alle zeuns kregen te heuren 'dat ze bie heur va kommen mussen'. D'r was haost bie. De kerels leuten heur wark liggen en trokken naor de zeekenkamer in de olle boerderieje. 

De zeuns B. stunnen bie het berre van heur va, den het aldernaost benauwd har. Zien aosem jagde piepend in en oet, zien heufd was opezet en leup dik rood an. "Wat wo'j zeggen, va?", vreug nen oldsten zeun, "Doot mar heinig an". Het bleef even stil, toen zee de olle man: "Ik was het, vieftig joar terugge. Ik heb 't edoan"." Waor hej 't over?", vreug der ene mar de zeeke boer lusterde nich en gung vedan: "Met 'n aks. He blooden arg en gung rap dood".

Het wodden ieskold en doodstil um 't berre. De zeuns kenden de geruchten, de praoterij over nen duustere verdwiening vrogger van nen andere rieke boer -den wal dood wezen kon. Zien liek was nooit vunnen. Later kwam oet dat de familie B. völle groond in bezit kregen har, dat nooit in de verkoop kommen was. De geruchten dat dizzen boerenfamilie wat met de verdwiening te maken hebben kon, wodden starker - maar der was ginnen spoor van bewies. Dat scheut alle zeuns deur de kop. Dus toch?

Lammert B. gung deur: "Ik heb hum papieren teken laoten en toen den kloot de hassens inhouwen. Gerhard en ik hebt hum na donkerwodden votbracht op de kipkarre, het veld in".En hee neumde de stee waor ze hem onder het zaand stopt hadden. Gerhard was nen olle knecht, den al lange dood was.

De boer zee weer wat, zachter praotend: "Zeukt hem, jongs. Laot hum opgraven en zorg veur nen christeliken begrafenis". En, met meuite inenen met luude stem: "Mar laot gineene weten dat ene van dizzen familie hum doodhouwen hef. Hold het geheim bie oe. Aajt en eeuwig. Beloof mie dat!" en zien ogen lichten op, toen hee ze een veur een strak ankeek. Hee was aajt nen dictatorialen heerser ewest, in de familie en in het dorp. De jongkerels nikkopten. Het zol geheim blieven en ze zollen zienen leste wens vervullen. Deur dizzen moordbekentenis kleefden d'r een vleuk an de familie B., den bleef zolang den vermoorde boer nich evunden en weer ter aarde besteld was.

Lange tied nao de begrafenis van Lammert Berend B. wodden der nich meer over epraot. Tot de oldste vun, dat der wat gebeuren mus. Mar ja, hoe hol-ie zukswat geheim aj nen verdwenen old liek wilt laoten opgraven? Ze wussen ongeveer de stee waor as-he liggen mus. Het doerden lange veur de familie B. veur dat probleem nen oplossing vun. Der gun nen generatie overhen. De kleinzeuns kregen van heur va dezölfde opdracht met. Enen zat in de makelaardij, 'n aander deu wat in de advocaterij en nen daarde was nen politicus 'met perspectief'. De vleuk van de familie rustte ok op heur - wat rampzalig wezen kon as zukswat oetkwam.

Heur oplossing was simpel: laot aandere leu graven naor nen schat en het geraamte van de vermoorde kump vanzölf nen keer opduken. As dan oetkump wel 't is, krig-he zienen ordentelijke begrafenis. Klaor. De naozaten van de familie B. strooiden wat klein geld oet op de bewuste plekken boeten en zörgden veur het lopend gerucht daj wat waardevols vinden kon op 't Dieverveld.. Mangs deuden ze d'r nen golden tientje bie:'Wilhelmina met de lange haoren' -oet het familiebezit. Het hölp gin mieter. Het geraamte bleef vot. Daorum hef de familie B. kort-eleden heur acties opvoerd.

Mangs kuj nen dikke auto zien op de parkeerplaatsen bie de 'Hoekenbrink' en de 'Witte Bergen' an de weg van Diever naor Wateren. Nen heer in maotpak löp snel een rondje deur 't zand en strooit kwanswies nen bulte muntgeld in het zaand. Mangs ok weer zonnen golden tientje.

Daormet weet-ie geliek waorum beide plekken lös stoefzand bleven bint. Het is de graveriej naor munststukken den dat döt. Het geet deur zolang de vleuk op de familie H. rust. Beide natuurreservaatjes hebt zo nog nen rieke toekomst…
 

Harmjan van Steenwijk
(Drentse Courant/Groninger Dagblad 13/11/99)