Verhalen van Harmjan van Steenwijk

     


 

De hellige heide

Mangs heur ie wat, daj nich geleuven könt.
Het slöt oe kaant van de beene. Het kan gewoon nich waor wezen en nog slimmer: het har nich wezen mutten. Wat ze in het Hollands nen ongelukstijding neumt. Of zoas wie et zegt, nen slim min bericht. En dat was het. Gewoon op nen dullen maondagmörn in zummertied.

Het begon met 't tillefoontje van Terpstra den het Drents Landschap opbelden met de vraog wat der wal nich gebeurd was ofelopen nacht. Koopman belden Defensie op. Natuurmonumenten op Dieverbrug en Staatsbosbeheer in Lhee kregen Mos en Koeling an de liene met de vraog hoe of ze dachten dat het wieder mus. Dit kon ja nich. Binnen een uur tied kwamen zukke berichten oet heel Drenthe: de hei was vot!

Het waren de herders van de grote schaopskudden dee as eerste alarm sleugen. Waor as nen heideveld legen har, was noe niks aans as zaand. De schapen stunnen oerdom te kieken en de runder op het Doldersumse Veld begonnen te bulken asof ze twintig bollen tegeliek op de rugge hadden.
Eerst was der onmeunig ongeleuf: 'Dit kan nich waor wezen', toen sleug de paniek too. Elkeneen jagde met de dienstwagens de reservaten bie langs en helicopters wodden inezet veur controle en foto's. Politie en marechaussee maakten proces verbaal op wegens vernieling van eigendommen en ontvreemding van een heel landschap. Drenthe was zukzölf nich meer.

Veur dit geval was nooit nen rampenplan bedacht, dus alles en elkeneen belden mekaar op um nao te gaon hoe serieus dit ongeluk was. Nao nen uur of wat wodden klaor dat àlle hei, ok de kleene stukkies, vot waren. Wat overbleef was puur zaand, dat intussen nen betje begon te stoeven.
De eerste klagers melden zich al bie het milieuklachtenummer waor ze der ok gin raod met wussen. In elk geval was de provincie Drenthe op dizzen maondagmörn verrekte rap wakker wodden. Het niejs kwam via de regionale omroep op de landelijke zenders en toen gung het gekkenhoes lös.

Twee vraogen wodden het meest esteld: hoe kon dit en wel har het daon? Of was het een natuurlijke kwestie, een zeekte of, tòch vergif of - en dat was 't grootste gekkenwark - waren der 'bovennatuurlijke krachten' gangs? Aardstralen, leylatten en leylijnen, krachtencentra, UFO's en de hele wiedere kraom an kolder wodden op de arme natuureigenaren lös-elaoten. Een zwatpakprediker memoreerde Gods toorn as oorzaak, wat hum good oetkwam. Het mus der ja nen kéér van kommen. Alles was meugelijk, gineen wus wat zinnigs te antwoorden.

De verwarring wodden compleet toen er berichten binnensiepelden over het opduuken van struukjes hei op de gekste plaatsen. Op het roestvriestaolen aanrecht in bistro 'Onder de Eiken', op banken van het NS-station in Hoogeveen, op masten van zeilbootjes op 't Paterswoldse en 't Zuudloardermeer en op het dak van de bus van lien 72.
Ook op de laptop van een Drentse kraantenverslaggever, den underweegs was. Daor kwam ok het anwoord binnen op de vraogen, want zien tekst krummelde van het scherm of en nen knipperlicht kwam derveur in de plaats.
Verdomme, nen virus dachten-he, maar de bosschup wodden helder. In knipperend rood op het blauwe scherm kwam der te staon 'Attentie Heidebericht'. De persman sleut zien modem an en belde de redactie: metkieken en metpakken, zee-he.
Het bleek nen perscommunique te wezen namens de verdwenen heide van Drenthe. Ze neumden zich 'Actievlak de Hellige Heide'. Op een of aandere wieze lukten het heur um via de moderne media nen bosschup lös te laoten. Ja logisch, aj alle hei vot kunt kriegen, kuj ook indringen in computers en tillefoonverbindings.

Heur mededeling was simpel: ze waren het zat om veur dom versleten te worden, um nog langer enégerd te worden as natuur (wat hoge leu hadden veursteld um heidebeheer oet de museumgelden te laoten betalen want hei was ja gin 'echte' natuur!) en um meer financien veur heur voortbestaoan. Völle geld gung naor nieje natuurontwikkeling en dat was ja ook zaand. Over de brug kommen en aans nooit hei terugge.
Behalve op lastige plekken as onkroed. As plaog opduukend en schrik en overlast zeeiend. Dat was het. De politiek was an zet en dat kon wal eem doeren.

Intussentied waren de schaopherders overgaon tot actie. Alle vakgenoten oet Nederland en Nedersaksen kwamen bie mekaar veur 'spoedoverleg'. Der kwam oet dat vanolds schaopherders nogal wat krachten en machten in hoes hadden. Ok magische meugelijkheden, mar dat zat bie de zeer olde garde van schepers.
Zeuven schepers van hoge leeftied wodden van hoes haald en naor nen olde schaopskooi bracht. Met as opdracht: gebroek oen biezundere krachten van vrogger as 'zeuvenklapper' en breng de hei terug op het veld. Laot de hei marken wel baos is.

Toen wodden het stille; de pers mus op grote ofstand blieven. Het luchtverkeer wodden stil-elegd. Op de zeuvende nacht (men docht dat alle zeuven wal dood wezen konnen) brak de hel lös. Het gung derof, aldernoast. Het onweerde en störmde asof de wereld vergung, daornao wodden de locht inenen helder - mar toen kwam der nen sterrenregen waor alle mensen schietensbenauwd van waren. Doarop was alles dood- en doodstille.

De dag brak an - en de hei lag weer op zien olde stee. Overal was de hei weer terug op het heideveld en alle rare struukjes elders waren vot. Het was de olde schepers lukt! Met oeterste krachtsinspanning hadden ze de hei onder controle kregen. Helaas waren dree van de zeuven schepers der bie doodkommen, volslagen leeg en oetput störven ze denzölfde nacht nog. De aandere veer hebt het nich lang overleefd. Zunder een woord te zeggen gungen ze naor de aandere wereld.
Heur geheim namen ze met in het graf. Sinds dee tied ligt de hei der meestentieds weer schier bie. Der wodt wat meer wark maakt van het heidebeheer en hei blìf natuur wezen, wat de leu ok van zegt.
Mar mangs wodt de hei opstandig. Kiek op nen mooien augustusdag mar over nen heideveld. Het trilt en beweegt en het lik asof an de horizon de hei weer umhoge kump...

Harmjan van Steenwijk

(Drentse Courant/Groninger Dagblad 15/08/98)

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.